Staw kolanowy jest największym stawem w ludzkim ciele i jednocześnie jednym z najbardziej narażonych na urazy czy przeciążenia. Obrzęk, ograniczenie ruchomości w stawie, ból i sztywność mogą wskazywać na obecność stanu zapalnego w kolanie. Czy wiesz, jakie mogą być jego przyczyny? Poznaj najczęstsze dolegliwości objawiające się stanem zapalnym i dowiedz się, kiedy aktywność fizyczna w przebiegu zapalenia stawu kolanowego jest bezpieczna.
Ból kolana – przyczyny
Ból kolana może mieć różne przyczyny. Najczęściej występują dwie kategorie:
-
urazy – to skutki pojedynczych wypadków, które powodują uszkodzenia stawu;
-
urazy z przeciążenia – wynikają z powtarzających się nadwyrężających ruchów.
Ból w stawie kolanowym z przeciążenia często dotyczy rzepki i pojawia się podczas aktywności, takich jak bieganie, schodzenie po schodach czy kucanie. Może to być też zapalenie kaletki maziowej lub więzadła rzepki. Inna przyczyna to choroba zwyrodnieniowa stawów, związana z uszkodzeniem chrząstki stawowej.
Natomiast Uurazy obejmują m.in. uszkodzenie łąkotek lub więzadeł zwykle są wynikiem gwałtownych ruchów. Dolegliwości bólowe może również powodować zapalenie stawu kolanowego o różnej etiologii. [1]
Przyczyny zapalenia stawu kolanowego
Przyczyny zapalenia stawu kolanowego obejmują infekcyjne zapalenie stawu kolanowego, reaktywne zapalenie stawów oraz boreliozę. Dodatkowo zapalenie stawu kolanowego może występować w ramach chorób ogólnych reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów. Zapalenie kaletki maziowej w obrębie stawu kolanowego wynika najczęściej z przeciążeń, np. podczas długotrwałej pracy siedzącej. Natomiast zapalenie więzadła rzepki to przypadłość nazywana „kolanem skoczka”. Wynika także z przeciążenia, a dolegliwości bólowe nasilają się szczególnie podczas biegania, skakania czy wchodzenia po schodach. [1]
Objawy zapalenia stawu kolanowego
W przypadku reaktywnego zapalenia stawów, infekcji bakteryjnych czy boreliozy, zapalenie stawu kolanowego może objawiać się bólem, zaczerwienieniem i nadmiernym ciepłem w okolicy stawu, a także obrzękiem, który utrudnia ruchomość stawu. Często dochodzi do ograniczenia pełnego zakresu ruchu w kolanie. W przebiegu chorób reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, ból kolan towarzyszy bólom innych stawów. Mogą także występować objawy ogólne, takie jak stan podgorączkowy, spadek masy ciała czy brak energii. [1]
Stan zapalny a aktywność fizyczna
Jak wykazały badania, aktywność fizyczna ma potencjał do zmniejszenia stanu zapalnego – zarówno w kontekście ogólnym, jak i zlokalizowanym w stawach. Chociaż mechanizmy tego działania nie są jeszcze do końca poznane, regularne ćwiczenia mogą korzystnie wpłynąć na poprawę stanu zapalnego. W wyniku treningu fizycznego dochodzi do redukcji produkcji mediatorów zapalnych przez komórki układu odpornościowego. [2,3]
Jak bezpiecznie ćwiczyć staw kolanowy?
W przebiegu stanu zapalnego w stawie kolanowym, niezależnie od jego przyczyny, zawsze należy współpracować z lekarzem ortopedą i fizjoterapeutą. Specjaliści są w stanie ocenić indywidualny stan zdrowia, możliwości oraz bezpieczeństwo wykonywania niektórych ćwiczeń. Są także w stanie dostosować program ćwiczeń i pokazać, jak poprawnie je wykonywać.
Ćwiczenia na reumatoidalne zapalenie stawów z taśmami
Jednymi z rekomendowanych ćwiczeń w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów, szczególnie po operacjach, są ćwiczenia czynne oporowe z użyciem gumowych taśm. Ćwiczenia z taśmami elastycznymi angażują mięśnie bez nadmiernego obciążania stawów, pomagając w ich wzmacnianiu i poprawie sylwetki. Taśmy pozwalają na dostosowanie oporu do indywidualnych możliwości. Ćwiczenia te poprawiają postawę ciała i pomagają zapobiec przykurczom oraz zniekształceniom stawowym, a także wspierają profilaktykę osteoporozy. Program ćwiczeń powinien być prosty, regularny i dostosowany do potrzeb, a także odbywać się pod kontrolą fizjoterapeuty. [4]
Przykładowy zestaw ćwiczeń na kolano
Zestaw ćwiczeń rehabilitacyjnych, przeznaczonych dla osób z dysfunkcją stawu kolanowego (w tym po zabiegach rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego) należy zawsze dostosować indywidualnie i pod okiem fizjoterapeuty. Poniżej znajdziesz kilka przykładów.
-
Dociskanie kolana do podłogi w siadzie prostym i z wyprostowaną nogą.
-
Przetaczanie piłki po ścianie w pozycji leżącej na placach i nogą opartą na piłce gimnastycznej, zgiętą pod kątem 90 stopni.
-
Przetaczanie piłki po ścianie plecami stojąc tyłem do ściany.
-
Przysiady z piłką lekarską w lekkim rozkroku.
-
Utrzymanie przysiadu z drabinką w przysiadzie z rękoma opartymi na drabinkach.
-
Przetaczanie piłki stopą, w staniu na jednej nodze w przysiadzie.
Ćwiczenia te mają na celu poprawę funkcji stawu kolanowego, zwiększenie stabilności oraz wzmocnienie mięśni wokół stawu. Warto jednak pamiętać, że każde ćwiczenie powinno być dostosowane do możliwości osoby zmagającej się z dysfunkcją kolana, a liczba powtórzeń oraz czas trwania poszczególnych ćwiczeń powinny być stopniowo zwiększane w miarę poprawy kondycji. [5]
Artykuł na zlecenie marki 4flex.
Źródła
[1] Wiercińska M., Ból kolana – przyczyny i leczenie bolących kolan, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/323353,bol-kolana-przyczyny-i-leczenie-bolacych-kolan [Dostęp online: 26.11.2024]
[2] George S. Metsios, Rikke H. Moe, George D. Kitas, Exercise and inflammation, Best Practice & Research Clinical Rheumatology, Volume 34, Issue 2, 2020, 101504, ISSN 1521-6942, https://doi.org/10.1016/j.berh.2020.101504.
[3] Bricca, A., Struglics, A., Larsson, S., Steultjens, M., Juhl, C.B. and Roos, E.M. (2019), Impact of Exercise Therapy on Molecular Biomarkers Related to Cartilage and Inflammation in Individuals at Risk of, or With Established, Knee Osteoarthritis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Arthritis Care Res, 71: 1504-1515. https://doi.org/10.1002/acr.23786
[4] Prusinowska, A., Turski, P., & Woszuk, K. (2010). Ćwiczenia z narastającym oporem w usprawnianiu pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów leczonych operacyjnie. Reumatologia, 48(4), 219-224.
[5] Zestaw ćwiczeń dla osób z dysfunkcją stawu kolanowego, Centrum Sportu Politechniki Poznańskiej.